Jako przedstawiciele gmin z terenu Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego borykających się z narastającym problemem zanieczyszczenia powietrza, apelujemy o uruchomienie przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej programów dotacyjnych, które umożliwią realizację gminnych Programów Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE). Pragniemy zwrócić uwagę na fakt, iż:
- Środki dotychczas alokowane z NFOŚiGW na wsparcie likwidacji niskosprawnych źródeł ciepła były dalece niewystarczające. Sytuacja ta skutecznie uniemożliwiała nie tylko prawidłową realizację PONE w wymaganym zakresie, ale utrudniała również dostosowanie jakości powietrza do wymagań prawa polskiego. Jednocześnie mniejsze gminy (poniżej 5 tys. mieszkańców) były całkowicie wykluczone z możliwości skorzystania z dotacji w ramach programu KAWKA. Ponadto, poważnym problemem był również fakt, iż nabór do programów wsparcia nie miał charakteru ciągłego (co dodatkowo powodowało przestoje w realizacji PONE).
- Niedawno odbył się ostatni już nabór w ramach programu KAWKA. Jesteśmy jednak przekonani, że jest to kluczowy program służący poprawie jakości powietrza w Polsce, dlatego też mamy nadzieję, że będzie on kontynuowany w ulepszonej formie i na znacznie szerszą skalę niż miało to miejsce dotychczas. Ponadto, niezmiernie istotnym jest, aby program ten utrzymał swój dotacyjny charakter.
- Dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców gmin Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego cieszy się także program RYŚ. Niepokój nasz budzi jednak fakt, iż warunkiem pozyskania dotacji na termomodernizację jest skorzystanie z pożyczki. Taka konstrukcja wyklucza dużą część społeczeństwa z uwagi na to, że nie wszystkie gminy mogą w chwili obecnej zaciągać kolejne zobowiązania. Ponadto, nie wszyscy mieszkańcy pragnący skorzystać z tegoż programu podsiadają zdolność kredytową. Warto zwrócić uwagę na fakt, że podobne programy funkcjonują chociażby w Czechach czy Niemczech, ale nie nakładają przymusu korzystania z części pożyczkowej pozostawiając beneficjentom wolny wybór.
- W programach dotacyjnych winny zostać uwzględnione również inwestycje polegające na dotowaniu do zakupu wysokosprawnych urządzeń grzewczych w nowo powstających budynkach mieszkalnych oraz zakup i montaż kolektorów słonecznych do każdego rodzaju kotła (nie tylko dla klasy określonej przez WFOŚiGW). Przemawia za tym fakt, że nie wszystkie gospodarstwa domowe (chociażby ze względów technicznych) mogą zmodernizować kotłownie, aby potem móc zastosować alternatywne źródła, z kolei możliwość montażu kolektorów zdecydowanie ograniczyłaby niską emisję z niskosprawnych urządzeń grzewczych (gospodarstwa te ograniczyłyby konieczność grzania wody użytkowej poprzez kotły szczególnie w okresie letnim). Kolejną, równie ważną kwestią jest uruchomienie programów dotacyjnych do zakupu ekologicznych paliw grzewczych, ponieważ to przede wszystkim rosnące ceny paliw niejednokrotnie zniechęcają potencjalnych inwestorów do stosowania urządzeń grzewczych określonego typu i klasy.
Nie ulega zatem wątpliwości, że dotacje na termomodernizację budynków mieszkalnych oraz wymianę starych, niskosprawnych kotłów na nowoczesne instalacje spełniające surowe wymogi emisyjne są konieczne dla powodzenia PONE. Dlatego też apelujemy o jak najszybsze uruchomienie szerokich programów dotacyjnych wspierających PONE i termomodernizację domów. Niemniej jednak, aby uzyskać jakiekolwiek realne i skuteczne efekty, wszelkie podjęte w tym zakresie działania winny zostać poparte środkami z budżetu krajowego.
Przewodniczący Zarządu
Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego
Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku
Mieczysław Kieca
Rybnik, dnia 30 marca 2016 r.