Stanowisko Zarządu w sprawie organizowania doradztwa zawodowego w różnych typach szkół

Pracę doradców zawodowych regulują najważniejsze akty prawne obowiązujące w państwie polskim. Art. 65 pkt 5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej stanowi „Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprze zrealizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych”. Także najważniejsza ustawa dotycząca oświaty – ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty zobowiązuje szkoły do „przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia”. Wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno -pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach w par. 25 ust.1 określa szczegółowe zadania doradcy zawodowego, natomiast ust. 2 daje możliwość dyrektorowi szkoły aby zobowiązać wyznaczonego nauczyciela do realizowania zadań z zakresu doradztwa edukacyjno – zawodowego. Zatem występuje brak jednoznacznych podstaw prawnych do obligatoryjnego wymogu zatrudnienia doradcy zawodowego przez dyrektora szkoły. Tymbardziej, że na powyższe dodatkowe zadanie nie zostały zabezpieczone środki finansowe w subwencji oświatowej czy też dotacjach celowych. Dlatego też w większości szkół zajęcia z doradztwa zawodowego prowadzone są niesystematycznie, doraźnie na godzinach wychowawczych lub podczas zastępstw na lekcjach przedmiotowych. Ponadto brakuje wystandaryzowanego i jednolitego programu nauczania z doradztwa zawodowego dla każdegotypu szkoły i poziomu nauczania.

Należy zauważyć, iż prowadzenie obowiązkowych zajęć umożliwiłoby działanie narzecz rozpoznania przez uczniów kompetencji osobistych i zawodowych, świadomego wyboru przez uczniów kierunku kształcenia i prawidłowo planowanej kariery z właściwie rozpoznanymi predyspozycjami, co w połączeniu z umiejętnościami nabytymi w szkole, pozwoliłoby na sprawne funkcjonować na rynku pracy. Tak też zajęciami doradztwa zawodowego należałoby objąć uczniów poszczególnych etapów edukacyjnych, gdyż doświadczenia dyrektorów szkół ponadgimnazjalnych pozwalają stwierdzić, iż nadal część uczniów dokonuje nie w pełni świadomego wyboru, co w konsekwencji nie rzadko prowadzi do zmiany szkoły. Zaburza to ciągłość procesu edukacyjnego ucznia, a bywa, że w efekcie uczeń przerywa kształcenie.

Dlatego apelujemy, aby Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało ramowy program prowadzenia zajęć z doradztwa zawodowego dla danego typu szkoły określający co najmniej zakres zajęć, w tym liczbę godzin i ich konkretne umiejscowienie w siatce godzin obowiązkowych zajęć dla ucznia, oraz zalecenia dotyczące współpracy z instytucjami zewnętrznymi i pracodawcami. Dyrektorzy szkół i doradcy zawodowi powinni otrzymać wytyczne określające wymogi odnośnie zajęć dotyczących doradztwa zawodowego w szkole, na podstawie których szkoły będą miały obowiązek stworzyć w miarę możliwości kompleksowy program doradztwa zawodowego dla uczniów z uwzględnieniem instytucji zewnętrznych,takich jak: poradnie psychologiczno – pedagogiczne, urzędy pracy, jednostki OHP, a także pracodawców, którzy w programie doradztwa powinni odegrać znaczącą rolę. Jednostki samorządu terytorialnego muszą być przekonane, iż MEN przewidzi i naliczy odpowiednie środki finansowe na realizację zadań w zakresie doradztwa zawodowego, obejmującego nie tylko zatrudnienie doradcy ale także rodzaj zajęć i sposoby ich realizacji.