Szanowni Państwo,

przedstawione 27 czerwca 2016 r. przez Minister Edukacji „nowe” rozwiązania w systemie oświatowym oznaczają powrót do systemu sprzed 1999 roku, który zupełnie nie odpowiada współczesnemu rozwojowi cywilizacyjnemu. Jednostki Samorządu Terytorialnego wchodzące w skład Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku, po przeanalizowaniu założeń do tejże reformy pragną zwrócić uwagę na kilka najistotniejszych, a zarazem najbardziej niepokojących kwestii, tj.:

1. Rewolucyjne (a nie ewolucyjne) zmiany w systemie oświaty nie przyniosą spodziewanych efektów. Nasze zaniepokojenie budzi przede wszystkim formułowanie jednostronnych i kategorycznych ocen dotyczących polskiej szkoły, bez wystarczającego merytorycznego uzasadnienia, a także pośpieszny tryb wprowadzania planowanych zmian,  nieadekwatny do ich zakresu i społecznego znaczenia.
2. Zrozumiała byłaby zmiana podstawy programowej od szkoły podstawowej, przez gimnazja, po szkoły średnie, co gwarantowałoby poprawę jakości edukacji. Zmiany struktury oświaty na żadnym z tych etapów nie przyniosą spodziewanych efektów.
3. Decyzja o likwidacji gimnazjów nie jest oparta na przesłankach badawczych. Argumentacja MEN, że i tak znajdują się one w zespołach szkół nie przekonuje, ponieważ nawet będąc w zespołach zachowywały swoją autonomię i stały się placówkami bardzo specjalistycznymi w swoim zakresie działania. Pojawia się zatem pytanie co z budynkami po zlikwidowanych gimnazjach? Dla każdej gminy będzie to większy lub mniejszy problem.
4. Na żadnych racjonalnych przesłankach nie jest oparta decyzja o zmianie  nazwy szkoły podstawowej, na szkołę powszechną. Ta zmiana wygeneruje jedynie dodatkowe koszty, wymienione w pkt. 9.
5. Brak jakiejkolwiek informacji o tym, co się stanie z klasami dwujęzycznymi, sportowymi i szkołami mistrzostwa sportowego.
6. Powrót dziecka 6-letniego do przedszkola zmusi organy prowadzące do zwiększenie środków na doposażenie przedszkoli w środki dydaktyczne do nauki pisania i czytania.
7. Skutkiem powrotu 6-latków do przedszkoli będzie również brak możliwości przyjęcia  przez organy prowadzące wszystkich chętnych dzieci, a szczególnie 3-latków i 2,5-latków. Budowanie nowych obiektów, w kontekście zagrożenia nową reformą systemową przy następnej zmianie władzy, jest wysoce nieekonomiczne.
8. Brak mechanizmów zabezpieczających zatrudnienie dla nauczycieli likwidowanych gimnazjów. Dotyczy to szczególnie szerokiej rzeszy specjalistów takich przedmiotów jak: chemia, fizyka, geografia, biologia, plastyka, muzyka itd., którym w nowych siatkach godzin nikt nie zapewni pracy w 8-letnich szkołach powszechnych. Dlatego też wygaszanie placówek jest najgorszą formą likwidacji szkół w kontekście zachowania pracy zatrudnionych tam pracowników, gdyż godzin ubywa systematycznie, co roku i trudno będzie podjąć im inne zatrudnienie.
9. Kosztami reformy systemowej obciążone zostaną samorządy, które te pomysły będą musiały wdrożyć. Nie wspomnimy tu o ogromnych środkach, które organy prowadzące szkoły zaangażowały w tworzenie bazy gimnazjalnej, w realizację projektów unijnych, czy np. w wyszkolenie wyspecjalizowanej kadry nauczycielskiej w gimnazjach. Innym problemem będzie tworzenie specjalistycznych pracowni do nauczania przedmiotów ścisłych, które w szkołach podstawowych zostały zlikwidowane po reformie z 1999 roku, a zostały utworzone w szkołach gimnazjalnych. Zbędnymi kosztami będzie wymiana pieczątek, tablic informacyjnych, dokumentacji uczniowskiej, papierów firmowych, sztandarów itd.
10. Organ prowadzący traci wiele swoich kompetencji na rzecz organu sprawującego nadzór pedagogiczny, np. sieć szkolna, arkusz organizacyjny, wybór dyrektora placówki oświatowej. W takim przypadku trudno mówić poważnie o roli prowadzenia szkół przez samorządy.
11. Zagrożeniem dla organów prowadzących jest niejasna sytuacja z pozyskanymi dotychczas i wykorzystanymi już środkami unijnymi na poziomie gimnazjalnym (przy ich likwidacji) i zawodowym (np. pracownie). Wymaga to zabezpieczenia interesu organów w przypadku niemożliwości zrealizowania wskaźników i zapewnienia trwałości projektów.
12. Szkolnictwo zawodowe wymaga zmian i tego nikt nie kwestionuje, ale tak radykalne, kolejne podejście do problemu może przekreślić pozytywne efekty dotychczasowych działań szkół i organów prowadzących. Brak jest jednak na dzień dzisiejszy szczegółów tych zmian. Wyrażamy oczekiwania, że będą one służyły rozwojowi tych placówek i zaspokoją wymagania zarówno środowiska oświatowego, jak i pracodawców.
13. Zapowiedź zmian w doradztwie zawodowym nie spełnia oczekiwań środowiska oświatowego. Doradztwo ma być rozwiązaniem systemowym, realizowanym od przedszkola, a w szkołach powszechnych z zapewnieniem godzin w ramowym planie nauczania i prowadzenia przez specjalistów.

Podsumowując przytoczone powyżej argumenty pragniemy zwrócić uwagę, że tak częste i szybkie zmiany w systemie edukacji nie sprzyjają dobrym decyzjom, destabilizują i powodują niepokój. Nauczyciele zamiast skupić się na uczniach, tracą czas i energię na oswajanie się ze zmianą oraz na przeorganizowanie warsztatu pracy.  Dodatkowo organy prowadzące nie są w stanie prowadzić stabilnej polityki oświatowej na swoim terenie. Zacznijmy zatem wspierać i racjonalnie doskonalić system edukacji w naszym kraju, zamiast go burzyć. Będzie to dobra zmiana zarówno dla ucznia, rodzica, nauczyciela, jak również wszystkich osób i instytucji związanych z oświatą.

Z poważaniem,

Przewodniczący Zarządu
Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego
Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku
Mieczysław Kieca

Rybnik, dnia 30 sierpnia 2016 r.