Znaczącym problemem regionu jest tzw. niska emisja, której źródłem są głównie małe kotłownie oraz paleniska domowe, które poprzez swoją mnogość w zwartej zabudowie mieszkaniowej powodują emisję szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery. Podstawowym nośnikiem energii cieplnej dla istniejącej zabudowy mieszkaniowej, niepodłączonej do systemów ciepłowniczych jest paliwo stałe, takie jak węgiel kamienny, przy czym część mieszkańców ze względów czysto ekonomicznych korzysta z asortymentów węgla niskiej jakości, w tym nadal z mułów węglowych. Z tych względów do powietrza przedostaje się szkodliwy dla górnych dróg oddechowych i płuc pyły zawieszone PM10, PM2.5, i B(a)P.
Wielokrotne przekraczanie w sezonie zimowym dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego obniża jakość życia mieszkańców regionu nie pozostając obojętnym dla ich zdrowia. Aby zmienić ten niekorzystny stan rzeczy samorządy skupione w Związku podejmują szereg działań mające na celu ograniczenie tego zjawiska.
Regionalne Inwestycje Terytorialne Subregionu Zachodniego (RIT)
W odpowiedzi na przedstawioną powyżej diagnozę w ramach instrumentu RIT przewidziano w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020 pulę środków w wysokości prawie 40 mln euro na zadania związane ze zwiększoną efektywnością energetyczną w sektorze publicznym i mieszkaniowym, zwiększonym poziomem produkcji energii ze źródeł odnawialnych, a także niskoemisyjnym transportem miejskim. Więcej o Regionalnych Inwestycjach Terytorialnych przeczytasz tutaj.
Grupa robocza ds. niskiej emisji
Zadania w tym zakresie w roku sprawozdawczym realizowane były przez Grupę roboczą ds. niskiej emisji na terenie Subregionu Zachodniego. Grupa powołana została przez Zarząd dnia 4 marca 2015 r. uchwałą nr 6/2015 r. Grupę powołano w celu prowadzenia działań mających za zadanie eliminację tzw. niskiej emisji na terenie Subregionu Zachodniego, a następnie przedstawianie wniosków z tych prac Zarządowi Związku Subregionu Zachodniego. Grupa robocza m.in. wypracowuje propozycje stanowisk i uchwał dla Zarządu Związku.
Stanowiska i uchwały
Kampania edukacyjno-informacyjna
Subregion Zachodni i 28 samorządów wchodzących w skład stowarzyszenia od 2016 roku realizuje kampanie informacyjno-promocyjne dofinansowane ze środków WFOŚiGW w Katowicach. W latach 2016-2018 zrealizowano projekt pn. „Gmina z (dobrą) energią! Modelowa kampania edukacyjno-informacyjna na rzecz ograniczania niskiej emisji oraz promocji efektywności energetycznej”. Jest to modelowa kampania informacyjno-edukacyjna, której celem jest szerzenie wiedzy na temat niskiej emisji (przyczyny, konsekwencje zdrowotne) oraz metod walki z nią – termomodernizacja, efektywne ogrzewanie budynków, odnawialne źródła energii. (Przeczytaj więcej o projekcie.)
W bieżącym roku rozpoczęto z kolei realizację projektu pn. „Nie truj sąsiada. Modelowa kampania edukacyjno-informacyjna na rzecz ograniczania niskiej emisji”. (Przeczytaj więcej o projekcie.)
Głównym celem obu przedsięwzięć jest podniesienie świadomości społeczeństwa na temat negatywnych skutków niskiej emisji oraz promocja dobrych praktyk w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza atmosferycznego powodowanym przez zjawisko niskiej emisji. Przeprowadzone w ramach projektu działania zakładają upowszechnienie świadomości problemu zanieczyszczenia powietrza, które powodowane jest przez wprowadzanie złych zachowań wiążących się ze spalaniem szkodliwych materiałów w kotłach domowych i innymi tego typu praktykami. Ponadto, założeniem projektu jest również kompleksowa edukacja społeczeństwa poprzez informację oraz promocję dobrych praktyk i zachowań oraz zapewnienie narzędzi umożliwiających racjonalny proces decyzyjny. W ramach projektów powstały serwisy internetowe, krótkie filmy wideo, animacje, jak również spoty promocyjne z udziałem znanych osób.
Nową odsłonę akcji, realizowaną pod hasłem „Każdego trzeba przekonać!”, wspierają Anna Dymna, Dariusz Gnatowski oraz Kabaret Młodych Panów, którzy wystąpili w najnowszym spocie promującym kampanię. Link do spotu: https://youtu.be/r26So-p6yHk
Spoty to znak rozpoznawczy kampanii – wcześniejsze odcinki z udziałem takich gwiazd jak Franciszek Pieczka, Marian Dziędziel oraz youtuber Remigusz „Rezi” Wierzgoń i zespół „Tabu” cieszyły się olbrzymim zainteresowaniem notując setki tysięcy wyświetleń.
Link do spotu z F. Pieczką: https://www.youtube.com/watch?v=haZvWhuMu-0
Link do spotu z Rezim: https://www.youtube.com/watch?v=Ye7FYLlWJ9o
Link do spotu z M. Dziędzielem: https://www.youtube.com/watch?v=0PdLOCuMgs0
Nowa odsłona kampanii to także nowe zawieszki pod hasłem „Nie truj sąsiada!”, których głównym zadaniem nie jest już piętnowanie truciciela i zachęcanie do sąsiedzkiego sprzeciwu, a edukowanie i wskazywanie konkretnych rozwiązań – zarówno tych technologicznych, jak i finansowych.
Szkolenia
Biuro Związek zrealizowało szkolenia dla gminnych specjalistów w dziedzinie ochrony środowiska z zakresu metodyki poboru prób popiołu z palenisk dla potrzeb badań laboratoryjnych, w ramach kontroli prowadzonych na podst. art. 379 ustawy Prawo ochrony środowiska.
Projekty:
Nie truj sąsiada. Modelowa kampania edukacyjno-informacyjna na rzecz ograniczania niskiej emisji