Zarząd Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku zwraca się do Marszałka Województwa Śląskiego oraz Zarządu Kolei Śląskich z apelem o dokonanie analizy i zmian w projekcie kolejowych połączeń regionalnych w nowym rozkładzie jazdy pociągów 2015/2016 w Województwie Śląskim na odcinku Rybnik – Wodzisław Śląski – Chałupki (oznaczonej jako: linie nr 140/158 według PKP PLK SA będącego zarządcą infrastruktury, tablica/linia nr 155 według projektu Sieciowego Rozkładu Jazdy Pociągów udostępnionego przez PKP PLK S.A., a linia nr S71 w ramach oferty handlowej Kolei Śląskich), oraz podjęcie działań zachęcających do korzystania z kolejowego transportu publicznego.

Samorządy Subregionu Zachodniego śledzą postępy prac budowlanych prowadzonych na trasie linii kolejowej Rybnik – Chałupki. Jednocześnie trwają prace nad rozkładem jazdy pociągów 2015/2016 w województwie śląskim. Wraz z oddaniem do użytkowania przedmiotowego odcinka poprawi się nie tylko skomunikowanie naszych gmin ze stolicą województwa, ale uzyskamy m.in. kolejowe połączenie z Międzynarodowym Portem Lotniczym w Ostrawie (Republika Czeska), a wraz z rozkładem 2018/2019 r. także z Międzynarodowym Portem Lotniczym Katowice w Pyrzowicach. Warto odnotować także informacje o połączeniach międzynarodowych z Warszawy do Pragi i Ostrawy, które przekraczając granicę w Chałupkach będą zatrzymywać się na stacjach w naszym regionie, oraz o rozbudowie infrastruktury towarzyszącej na stacjach i przystankach kolejowych, w tym w szczególności infrastruktury rowerowej.

Jest to niewątpliwie pożądany  i postulowany przez samorządy naszego Subregionu kierunek zmian. Niemniej jednak pragniemy zwrócić uwagę na kilka działań, które w naszej opinii przyczynią się do większego udziału transportu kolejowego w transporcie publicznym oraz zachęcą mieszkańców do częściowej rezygnacji z korzystania z samochodów prywatnych.

Umiejscowienie aglomeracji rybnickiej w sieci osadniczej kraju, przygraniczne położenie Subregionu Zachodniego, a w szczególności przebieg linii kolejowej nr 158 (i dalej nr 140) przebiegającej w korytarzu łączącym aglomerację górnośląską, rybnicką i ostrawską, uprawniają nas do analizowania i oceny połączeń komunikacyjnych zarówno w kontekście międzynarodowym, jak i w połączeniu z innymi aglomeracjami w Polsce. Należy mieć również na uwadze coraz liczniejsze powiązania funkcjonalne pomiędzy aglomeracjami oraz zwiększanie oferty usług kulturalnych i rekreacyjnych po obu stronach granicy.

W naszej ocenie aktualny projekt rozkładu jazdy 2015/2016 (dostępny poprzez portal pasażera PKP PLK S.A.[1]) prezentujący kursy oferowane przez Koleje Śląskie  posiada możliwość dalszego dostosowania do połączeń (międzynarodowych) dostępnych przez przejście graniczne z Republiką Czeską w Chałupkach oraz koordynacji z większą ilością kursów pociągów dalekobieżnych na stacji Katowice, co wpłynie na zwiększenie atrakcyjności oferty przewozowej. Brak synchronizacji połączeń na stacjach węzłowych w negatywny sposób wpływa na atrakcyjność oferty przewozowej. W załączniku przedstawiamy szczegółową analizę kursów, która pozwoli na lepsze skomunikowanie naszej aglomeracji z aglomeracją ostrawską i dostępnymi połączeniami dalekobieżnymi z Katowic do najważniejszych aglomeracji miejskich w Polsce.

Stacja kolejowa w Bohuminie w Republice Czeskiej, dostępna poprzez przejście graniczne w Chałupkach, jest jednym z ważniejszych węzłów kolejowych w Czechach i umożliwia dojazd do najważniejszych miast czeskich i kilku innych stolic europejskich. W stosunku do pierwotnego rozkładu jazdy Kolei Śląskich zaprezentowanego w marcu br.[2] widoczne jest zmniejszenie liczby połączeń pomiędzy stacjami Chałupki i Bohumin. Chcemy zwrócić uwagę również na fakt, iż zaprezentowane połączenia kolejowe z Ostrawą przez Bohumin nie wpłyną w istotny sposób na kształtowanie powiązań funkcjonalnych pomiędzy obiema aglomeracjamiPonadto należy zauważyć, że utrudnione jest również korzystanie z połączeń dalekobieżnych ze stacji w Ostrawie. Przykładowo pociągi z Katowic do Bohumina nr 44239/3351, 44237/3355 i 3357, osiągają stację docelową krótko po odjeździe pociągów do Ostrawy, Pragi (Czechy) i Žiliny (Słowacja). Proponujemy zatem o taką modyfikację, która sprawi, by dojeżdżały one do stacji Bohumin o 10-15 minut wcześniej.

Po zapoznaniu się z projektowanymi połączeniami w kierunku przeciwnym, tj. na trasie Chałupki – Wodzisław Śląski – Rybnik – Katowice, chcemy zwrócić uwagę na fakt, iż w naszej ocenie istnieje możliwość dalszej koordynacji z wieloma kursami pociągów dalekobieżnych na stacji Katowice. Przeanalizowane zostały połączenia z Katowic do Warszawy, Wrocławia, Gdańska, Poznania i Łodzi[3]. Niektóre pociągi z kierunku Rybnika (w tym z Chałupek lub Raciborza), przyjeżdżają po ich odjeździe, czas na przesiadkę jest zbyt krótki lub czas oczekiwania na połączenia jest zbyt długi. Zamieszczone w załączniku tabele obrazują projekt rozkładu połączeń kolejowych na trasie Katowice – Rybnik – Wodzisław Śląski – Chałupki wraz z informacją o odjazdach kluczowych pociągów dalekobieżnych na stacjach węzłowych Katowice i Bohumin (Republika Czeska). Przeprowadzona analiza wykazała w szczególności, iż pierwszy pociąg KŚ dojeżdżający od strony Wodzisławia Śląskiego i Chałupek osiąga Katowice dopiero o godz. 6:56 (poc. 94610 – kursuje od poniedziałku do piątku) tuż po odjeździe pociągów do Warszawy, Gdańska, Poznania i Łodzi. Ponadto pociągi KŚ numer 94614, 3350, 44174, 94612/44178, 94624/44158[4] przyjeżdżają do Katowic tuż po odjeździe głównych pociągów EIP i EIC[5] do Warszawy i Gdańska.

Apelujemy zatem o uzupełnienie rozkładu jazdy o połączenie z Chałupek/Wodzisławia umożliwiające korzystanie z wcześniejszych połączeń i dojazd do Katowic przed godziną 7:00. Istotne jest również umożliwienie dostępu do pociągów dalekobieżnych (głównie Warszawy) bez konieczności długotrwałego oczekiwania na przesiadkę na stacji Katowice. Uwaga ta dotyczy przede wszystkim ww. połączeń kolejowych.

Mając w świadomości analizy, które pokazują, iż czasowa likwidacja połączeń kolejowych powoduje trwałą utratę pasażerów na rzecz innych środków transportu, szczególnie na rzecz transportu samochodowego, a taka czasowa likwidacja i ograniczenia miały miejsce w czasie rewitalizacji linii 158, apelujemy o przygotowanie i wdrożenie działań informacyjnych i promocyjnych, które nie tylko będą informowały o ponownym uruchomieniu połączeń kolejowych, ale przede wszystkim, by kształtowały postawy i świadomość mieszkańców w zakresie zrównoważonego transportu publicznego. Jesteśmy przekonani, że w dłuższym okresie czasu na Śląsku mamy unikalną szansę zbudowania wręcz wzorcowego systemu transportu kolejowego skupionego wokół poszczególnych aglomeracji i połączeń pomiędzy nimi.

Zawirowania wokół lokalnych przewoźników autobusowych realizujących kursy pomiędzy poszczególnymi powiatami i gminami Subregionu sprawiają, że w odtwarzanych połączeniach kolejowych można upatrywać oczekiwanej stabilizacji. Liczne badania naukowe dowodzą, że jednym z czynników warunkujących sukces systemów transportu publicznego jest trwałość oferty. Zatem długoterminowe planowanie to nie tylko korzyść dla pasażerów, ale również przewoźników kolejowych. Apelujemy zatem, by skuteczność interwencji, nie mierzyć tylko liczbą pasażerów w skali jednego roku, lecz uwzględnić również inne społeczne koszty i korzyści w dłuższym horyzoncie czasowym, a w przyszłości dążyć do zwiększenia regularności, częstotliwości i skoordynowania oferty przewozowej.

Dotychczasowy zły stan infrastruktury, stopniowe wygaszanie połączeń kolejowych na przedmiotowej trasie i brak synchronizacji na stacjach węzłowych (Katowice, Rybnik, Bohumin), spowodowały de facto wygaszanie popytu na linii nr 158. Wieloletnie starania samorządów o poprawę stanu infrastruktury na tym odcinku już niedługo zostaną zwieńczone zakończeniem inwestycji realizowanej przez PKP PLK SA. Nasze samorządy pokładają nadzieję, iż odtworzenie ruchu pasażerskiego na linii kolejowej Rybnik – Wodzisław Śląski – Chałupki (w połączeniu z istniejącymi połączeniami do Katowic i Ostrawy w Republice Czeskiej) będzie jednym z motorów zrównoważonego rozwoju naszego regionu w perspektywie najbliższych lat.

Uważamy, iż prowadzenie spójnego i harmonijnego rozwoju województwa musi uwzględniać także dostępność komunikacyjną. Brak alternatywnych połączeń komunikacyjnych sprawia, iż połączenia kolejowe, obok komunikacji samochodowej, stanowią w cyklu dobowym główny środek komunikacji łączący Subregion Zachodni Województwa Śląskiego z centrum województwa oraz pozostałymi aglomeracjami województwa. Stanowi również jeden z głównych środków komunikacji zbiorowej Subregionu liczącego prawie 650 tys. mieszkańców.

Zastanawiając się nad różnymi rozwiązaniami należy pamiętać, że korzystanie z kolejowego transportu zbiorowego jest zdecydowanie bardziej przyjazne dla środowiska niż transport drogowy. Zważając również na koszty paliw i koszty utrzymania pojazdów transport kolejowy wydaje się również być także bardziej atrakcyjnym rozwiązaniem. Sądzimy, że dobrym pomysłem byłby powrót do rozmów o połączeniu naszych miast przy wykorzystaniu szynobusów. Przyczyniłoby się to zwiększenia częstotliwości kursowania pociągów na przedmiotowej linii. Apelujemy o podjęcie takich działań, które będą zmierzały do osiągnięcia takiego stanu.

Zaprezentowane powyżej działania są zgodne z celami i kierunkami działania Strategii Rozwoju Systemu Transportu Województwa Śląskiego przyjętej w 2014 roku przez Samorząd Województwa, w tym w szczególności z Celem 2. Komplementarność systemu transportowego i Celem 3. Efektywna Mobilność.

W duchu odpowiedzialności za sytuację naszych mieszkańców oraz dalszy rozwój miast i gmin deklarujemy chęć i wolę współdziałania w poszukiwaniu i wprowadzaniu korzystnych rozwiązań przy organizacji przewozów pasażerskich na terenie Subregionu Zachodniego naszego województwa.

Przewodniczący Zarządu
Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego
Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku
Mieczysław Kieca

Rybnik, dnia 30 listopada 2015 r.

Załącznik:

1. Analiza projektu rozkładu jazdy pociągów 2015/2016 w  na linii Katowice – Rybnik – Wodzisław Śląski – Chałupki wraz z powiązaniem nowych połączeń z kursami dalekobieżnymi ze stacji Katowice i Bohumin (Republika Czeska).